Quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ - NATO nói chung mà chủ yếu là với Mỹ nói riêng
bắt đầu cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt kể từ khi Tổng thống Erdogan bị đảo
chính hụt.
Trước đây, lẽ ra, Thổ Nhĩ Kỳ rất khó có thể tấn công người Kurd do
lực lượng này có nhiều mối quan hệ với Mỹ. Khi đó, là một thành viên lâu đời
của NATO, lại rất thích được chơi với châu Âu, quan hệ Thổ - Mỹ tương đối ổn,
Mỹ sẵn sàng bán nhiều thứ sa sỉ phẩm như tiêm kích thế hệ 5 F-35 cho Thổ Nhĩ
Kỳ. Điều đó khiến Thổ Nhĩ Kỳ dù coi Kurd là kẻ thù cũng không thể đối đầu với
Mỹ.
Sai lầm của Mỹ là đánh giá Thổ Nhĩ Kỳ và Nga hơi thấp, cho rằng
việc tác động tới một bộ phận trong quân đội Thổ Nhĩ Kỳ khi thực hiện phi vụ
tấn công (đâm sau lưng Su-24 của Nga, khi Su-24 đã hoàn thành nhiệm vụ, đang
trên đường về) có thể kích động khiến chiến tranh Nga - Thổ bùng nổ.
Tuy nhiên, có vẻ tình báo Nga đã làm việc tốt hơn, thay vì tuyên
chiến, Nga đã cho Erdogan thấy ông ta đang bị chơi khăm. Không đạt được mục
đích kích động xung đột Nga - Thổ Nhĩ Kỳ, đảo chính Erdogan là tất yếu, và cũng
chính tình báo Nga đã cứu Erdogan thoát chết và sau đó lấy lại được chính
quyền.
Sự việc tạo điều kiện cho Thổ Nhĩ Kỳ có lí do "không hài
lòng" với anh bạn đồng minh NATO của mình. Quyết định đối đầu với Mỹ trong
vấn đề người Kurd chỉ còn 1 vấn đề duy nhất là Thổ Nhĩ Kỳ không tự tin vào khả
năng phòng thủ trước một cuộc đánh úp của Liên quân, vì NATO quá hiểu Thổ Nhĩ
Kỳ. Điều kiện cần trong quan hệ ngoại giao đã có, nhưng điều kiện đủ về phòng
thủ quốc gia lại thiếu. S-400 của Nga chính là điều kiện đủ đó.
Nga chính thức bán cho Thổ Nhĩ Kỳ S-400, trung tuần tháng 9 năm
2019, Thổ Nhĩ Kỳ được nhận tổ hợp S-400 thứ hai trên tổng số 4 tổ hợp đã đặt
mua. Điều này giúp khả năng phòng thủ của Thổ Nhĩ Kỳ gia tăng đột biến. Khi có
đủ khả năng đáp trả mọi cuộc tấn công từ trên không, điều kiện đủ đã có. Chỉ 3
tuần sau khi nhận tổ hợp S-400 thứ hai, Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành chiến dịch tấn
công người Kurd trên lãnh thổ của Syria. Quân đội nước này đánh nhanh đến nỗi
Mỹ không có đủ thời gian trở tay, phải tự đánh bom căn cứ của mình để rút quân.
Điều đó cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ không hề nể nang quốc gia từng là đồng minh của
mình.
Tóm lại, nếu chưa có S-400, Thổ Nhĩ Kỳ chưa thể thực hiện chiến
dịch này. Diễn biến thay đổi tại Trung Đông đang diễn ra nhanh chưa từng có kể
từ sau Chiến tranh lạnh. Bạn và Thù có thể bị thay đổi chỉ trong một vài năm,
thậm chí là nhanh hơn thế.
Ai được lợi? Ai đang thất thế? Chúng ta đã, đang và sẽ ngày càng
thấy rõ hơn.
Hoàng Hải, Cử nhân Khoa học Lịch sử
